ماهی صبور (T. ilisha) تنها گونه آنادروموس در بین ماهیان جنوب ایران است که برای تخمریزی از خلیج فارس به رودخانههای مجاور آن مهاجرت میکند. در این پژوهش ویژگیهای مورفولوژیکی و تغییرات بافتی و سلولی ظاهر شده در گناد نر و اسپرماتوسیتهای ماهی صبور در دو محیط مختلف زندگی جانور (آب شور و آب شیرین رودخانههای استان خوزستان) طی چرخه تولید مثلی آن بررسی شده است. نمونهبرداری از رودخانه بهمنشیر (آب شیرین) و خورموسی (آب شور) انجام و پس از اندازهگیری و ثبت طول و وزن ماهی، قطعاتی از بیضه در محلول بوئن تثبیت گردید. از بافتهای تثبیت شده، مقاطع پارافینه به ضخامت 5 میکرون تهیه و پس از رنگآمیزی به روش هماتوکسیلین و ائوزین به وسیله میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفت. در بررسی بیضه ماهیان نر، 5 مرحله جنسی شامل: اسپرماتوگونی، اسپرماتوسیت اولیه، اسپرماتوسیت ثانویه، اسپرماتید و اسپرماتوزوآ مشاهده شد. سلولهای اسپرماتوگونی بزرگترین سلولهای جنسی بودند که در تمام مراحل چرخه تولید مثلی حضور داشتند. سلولهای اسپرماتوسیت اولیه، کروی، کوچکتر و تیرهتر از سلولهای اسپرماتوگونی هستند. اسپرماتوسیتهای ثانویه اندکی از اسپرماتوسیتهای اولیه کوچکتر هستند. اسپرماتوزوآ ساختار گرد دارد که به خوبی توسط هماتوکسیلین رنگآمیزی می شود درحالی که دم آن بهخوبی رنگ نمی شود.
Movahedinia A, Moallem Z, Abdi R, Shirali S, Salati A. Study on gonad histological structure of male Hilsa shad Tenualosa ilisha (Hamilton, 1822) during reproductive migration. JAIR 2018; 5 (4) :37-44 URL: http://jair.gonbad.ac.ir/article-1-121-fa.html