حفظ جریان مناسب در یک رودخانه، شرط لازم برای تضمین بقای موجودات آبزی است. در این مطالعه، برای برآورد نیاز آبی اکولوژیکی رودخانه کرج از روش شبیه‌سازی هیدرودینامیکی مطلوبیت زیستگاه (مدل River2D) به منظور بررسی ویژگی‌ها و نیازهای زیستگاهی تعداد 84 گونه ماهی قزل‌آلای خالقرمزنمونهبرداری شدهدر 10 ایستگاه مورد مطالعهبا تحلیل اثرمتغیرهایعمق آب،سرعتجریان و شاخص بستر باجمعآوریدادهها و بر پایه مطالعات و مشاهدات میدانی طی سال‌های 1400-1396، استفاده شد.سپس منحنی‌های مطلوبیت زیستگاه برای تعیین عمق آب، سرعت جریان مناسب و تعیین مساحت قابل استفاده وزنی موردنیاز برای دوره‌های تخم‌ریزی، بچه ماهی، نابالغ و بالغ ماهیدر مدل River2D، مورد استفاده قرار گرفت.نتایج نشان داد سرعت جریان مطلوب اکولوژیکی ماهی قزل‌آلای خال‌قرمز در محدوده بین 0/37 تا 1/4 متر بر ثانیه و عمق آب مطلوب اکولوژیکی این ماهی در محدوده بین 0/4 تا 0/8 متر در فصول و بخش‌های مختلف رودخانه کرج، است. نتایج مدل شبیه‌سازی مطلوبیت زیستگاه نشان داد که زمانی که دبی بین 15-8 مترمکعب بر ثانیه است، مقادیر مساحت قابل استفاده وزنیماهی قزل‌آلای خال‌قرمز در سطح بالایی در محدوده 3000-2600 مترمربع، قرار دارد.بر اساس بررسی‌های میدانی و توزیع جریان‌های مطلوب اکولوژیکی محاسبه شده برای 10 ایستگاه مورد مطالعه در رودخانه کرج و معیارهای نسبی بیولوژیکی، در نواحی بالادست رودخانه کرج شرایط مساعدی جهت زیست ماهی قزل‌آلای خال‌قرمز از نظر پارامترهای هیدرولیکی- اکولوژیکی، فراهم است و این در حالی است که در بازه‌های میانی و پایین‌دست این رودخانه به علت عدم برقراری جریان مطلوب اکولوژیکی، از فراوانی ماهیان قزل‌آلای خال‌قرمز کاسته شده است. همچنین بر اساس نتایج خروجی مدل River2D، محدوده جریان مطلوب اکولوژیکی برای حفاظت اکولوژیکی زیستگاه رودخانه کرجبرای انجام فعالیت‌های زیستی و زنده‌مانی گونه ماهی در دوره‌های تخم‌ریزی، بچه‌ماهی، نابالغ و بالغبه ترتیب در محدوده 9/74-6/83، 6/93-3/67، 8/72-4/82 و 11/83-8/26 متر مکعب بر ثانیه، بایستی در نظر گرفته شود. مطالعه حاضر این نتیجه مهم را بدست می‌دهد که مقادیر محاسبه شده از دقت خاصی برخوردار بوده، زیرا آستانه‌های جریان اکولوژیکی برآورد شده توسط روش شبیه‌سازی زیستگاه نسبت به تغییرات منحنی‌های مطلوبیت حساس بودند. با تأمین عمق آب و سرعت جریان مناسب، نیازهای اکولوژیکی گونه ماهی قزل‌آلای خال‌قرمز در رودخانه کرج طی فعالیت‌های زیستی فراهم شده و از این منظر مدل‌سازی اکوهیدرودینامیکی زیستگاه می‌تواند نقش مهم و بارزی در مدیریت اکوسیستمی جریان درون رودخانه‌ای ایفا نماید.
Naderi M H, Salarijazi M, Shabanloo H. Incorporating Habitat Requirements of the Life Cycle of Salmo trutta into the Estimation of the Ecological Flow Regime of Karaj River. JAIR 2023; 11 (3) :62-84 URL: http://jair.gonbad.ac.ir/article-1-853-fa.html
نادری محمدحسن، سالاری جزی میثم، شعبانلو حامد. گنجاندن نیازهای زیستگاهی چرخه زندگی ماهی قزل‌آلای خال‌قرمز Salmo trutta در برآورد رژیم جریان اکولوژیکی رودخانه کرج. نشریه علمی پژوهشی پژوهشهای ماهی شناسی کاربردی. 1402; 11 (3) :62-84
