مطالعه روابط مشخصه‌های هیدرومورفواکولوژیکی و اکوهیدرولیکی رژیم جریان بر مطلوبیت زیستگاهی سیاه‌ماهی Capoeta gracilis (Keyserling, 1861): درک پویایی جمعیت ماهیان و سناریوهای جریان اکولوژیکی رودخانه زرین‌گل

نادری, محمدحسن; پورغلام آمیجی, مسعود; فضل اولی, رامین; قجقی, آلتین; عرب, نرگس

doi:10.22034/jair.9.1.51

[صفحه اصلی ]

[Archive] [ English ]

نشریه علمی پژوهشی پژوهشهای ماهی شناسی کاربردی

Journal of Applied Ichthyological Research

بخش‌های اصلی

صفحه اصلی

اطلاعات نشریه

آرشیو مجله و مقالات

بایگانی مقالات زیر چاپ

جستجو در پایگاه

دریافت اطلاعات پایگاه

نمایه ها

AWT IMAGE

دوره 9، شماره 1 - ( بهار 1400 )

جلد 9 شماره 1 صفحات 60-51

برگشت به فهرست نسخه ها

مطالعه روابط مشخصه‌های هیدرومورفواکولوژیکی و اکوهیدرولیکی رژیم جریان بر مطلوبیت زیستگاهی سیاه‌ماهی Capoeta gracilis (Keyserling, 1861): درک پویایی جمعیت ماهیان و سناریوهای جریان اکولوژیکی رودخانه زرین‌گل

محمدحسن نادری^*

، مسعود پورغلام آمیجی

، رامین فضل اولی

، آلتین قجقی

، نرگس عرب

چکیده: (2393 مشاهده)

بررسی وضعیت اکولوژیکی، هیدرولوژیکی و مطلوبیت زیستگاه رودخانه، از عناصر کلیدی در مدیریت اکوسیستمی رودخانه است. در این راستا در پژوهش حاضر به منظور ارزیابی شرایط پایدار اکولوژیک در رودخانه زرین‌گل استان گلستان، طی محاسبات گام به گام تحلیل اکوهیدرولیکی و هیدرومورفواکولوژیکی زیستگاه گونه سیاه‌ماهی Capoeta gracilis (Keyserling, 1861) و برآورد جریان اکولوژیکی با استفاده از روش‌های هیدرولوژیکی (تنانت و جریان پایه آبزیان) در طول دوره آماری 10 ساله (1398-1389)، روش هیدرولیکی (محیط خیس شده) و مدل شبیه‌سازی زیستگاه در فصول مختلف سال 1396 و 1397، مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، شبیه‌سازی فیزیکی زیستگاه بر مبنای منحنی‌های معیارهای مطلوبیت زیستگاه با مطالعات میدانی و نمونه‌برداری پارامترهای هیدرولیکی (عمق، سرعت و شاخص بستر) و اکولوژیکی (جوامع آبزیان) انجام گرفت. ابتدا با استفاده از نقشه توپوگرافی رودخانه زرینگل و نرم افزار ARC-GIS، هندسه مدل رودخانه و مقاطع عرضی ایجاد شد. سپس شبیه‌سازی هیدرولیکی رودخانه با نرم افزار HEC-RAS انجام گرفت. در مرحله بعد شبیه‌سازی هیدرولیکی و زیستگاهی در مدل PHABSIM صورت گرفت. در این مدل اکولوژیکی-هیدرولیکی، رابطه بین هیدرولیک جریان و نیازهای زیستگاهی گونه هدف با استفاده از مساحت قابل استفاده وزنی برقرار گردیده و منحنی‌ دبی –مطلوبیت زیستگاه گونه هدف در دبی‌های مختلف در دو گروه سنی بالغ و نابالغ استخراج شد و مطابق با آن یک روش طبقه‌بندی جدید رژیم جریان اکولوژیکی با توجه به شاخص‌های مطلوبیت زیستگاه (عمق آب، سرعت جریان و بستر)، در نظر گرفته شد. با استخراج منحنی دبی – مطلوبیت زیستگاه، مطلوبیت رودخانه از لحاظ مقدار و موقعیت، مورد بررسی قرار گرفت. بر پایه نتایج حاصله، رژیم جریان اکولوژیکی مطلوب برای تأمین پتانسیل اکولوژیکی زیستگاه گونه شاخص با ترکیب روش‌های مختلف برای بازه‌های مورد بررسی در طول سال متفاوت بوده و بر این اساس، برای حفظ شرایط مطلوب و حفاظت از اجزای اکوسیستم و زیستگاه جوامع بیولوژیکی، محدوده رژیم جریان موردنیاز بین 43/1 ( در ماه تیر - بهمن) تا 76/3 مترمکعب برثانیه (در ماه فروردین)، با میانگین دبی سالانه زیستی 74/1 مترمکعب بر ثانیه (معادل 3/74 درصد جریان طبیعی رودخانه) بایستی در داخل رودخانه زرین‌گل، برقرار باشد. همچنین حساسیت گونه سیاه‌ماهی به تغییرات سرعت و مواد بستری زیاد می باشد و با ثابت ماندن عمق در شرایط مطلوب، مساحت قابل استفاده وزنی، نیز افزایش می‌یابد. بر اساس نتایج این مطالعه، توزیع مطلوبیت زیستگاهی در طول رودخانه زرین‌گل، تحت تأثیر پارامترهای هندسی، هیدرولیکی و میزان دبی جریان، بیانگر شرایط مطلوب زیستگاهی گونه سیاه‌ماهی در محدوده پایین‌دست و شرایط ضعیف در محدوده بالادست رودخانه می‌باشد.

واژه‌های کلیدی: رژیم اکولوژیکی، شبیه‌سازی زیستگاه، مطلوبیت زیستگاه، میانگین دبی سالانه، PHABSIM

متن کامل [PDF 816 kb] (498 دریافت)

نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1398/11/26 | پذیرش: 1399/9/7 | انتشار: 1400/9/24

ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله

‎ 10.22034/jair.9.1.51

Mendeley

Zotero

RefWorks

Naderi M H, Pourgholam Amiji M, Fazloula R, Ghojoghi A, Arab N. Relationship between Hydromorphological and Ecohydraulic Characteristics Flow Regime to Habitat Suitability Capoeta gracilis (Keyserling, 1861): Understanding Habitat–Population Dynamics Fishes and Ecological Flow Scenarios of Zarrin-Gol River. JAIR 2021; 9 (1) :51-60
URL: http://jair.gonbad.ac.ir/article-1-693-fa.html

نادری محمدحسن، پورغلام آمیجی مسعود، فضل اولی رامین، قجقی آلتین، عرب نرگس. مطالعه روابط مشخصه‌های هیدرومورفواکولوژیکی و اکوهیدرولیکی رژیم جریان بر مطلوبیت زیستگاهی سیاه‌ماهی Capoeta gracilis (Keyserling, 1861): درک پویایی جمعیت ماهیان و سناریوهای جریان اکولوژیکی رودخانه زرین‌گل. نشریه علمی پژوهشی پژوهشهای ماهی شناسی کاربردی. 1400; 9 (1) :51-60

URL: http://jair.gonbad.ac.ir/article-1-693-fa.html

بازنشر اطلاعات
	این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

دوره 9، شماره 1 - ( بهار 1400 )

برگشت به فهرست نسخه ها

Persian site map - English site map - Created in 0.07 seconds with 39 queries by YEKTAWEB 4660