وضعیت ذخیره بسیاری از منابع شیلاتی در جهان به دلیل دسترسی محدود به داده برای ارزیابی ذخایر آنها ناشناخته است. برای حل این چالش چندین مدل ارزیابی ذخایر، مانند مدل تولید مازاد شفر و فاکس معرفی شدند که برای برآورد وضعیت ذخیره آبزیان به دادههای محدودی مانند دادههای صید و صید به ازای واحد تلاش صیادی (CPUE ) نیاز دارند.در این مطالعه از دادههای صید و صید به ازای واحد تلاش صیادی (CPUE ) ماهی کپور دریایی درطول سالهای 1378 تا 1401 جنوب شرقی دریای کاسپین برای برآورد حداکثر تولید پایدار (MSY) از طریق مدل تولید مازاد استفاده شد. با استفاده از مدل catch-MSY، سه پارامتر مورد نیاز برای برآورد MSY، شامل نرخ رشد جمعیت (r) در سال (که ترکیبی از رشد وزنی افراد، ریکروتمنت و مرگ و میر طبیعی است)، ظرفیت حمل بیولوژیکی جمعیت (K) (که معادل با بیوماس یک جمعیت بهرهبرداری نشده است)، و بیوماس آغازین در یک جمعیت در حال بهرهبرداری (Binit) به ترتیب 075/0 در سال، 6952 تن و 3500 تن برآورد شد.MSY برآورد شده با این پارامترها در مدل SPM برابر با 130 تن بود. در حالیکه نتایج برازش دادهها با استفاده از نقاط آغازین چندگانه نشان داد MSY حدود 1320 تن است. نمودار فازی نشان داد زیست توده فعلی از زیست توده (مرجع) حد مجاز و زیست توده مرجع هدف پایینتر است؛ که میتوان بیان کرد ذخیره ماهی کپور در جنوب شرقی دریای کاسپین ناپایدار استو به مرحله صید بیرویه (overfished) رسیده است. از آنجاییکه، بقاء ماهی کپور به بازسازی ذخیره آن از طریق رهاسازی بچهماهیان بستگی دارد، باید توجه ویژهای به مدیریت صید این گونه از طریق جلوگیری از صید افراد زیر اندازه استاندارد صید و صید غیرمجاز صورت گیرد.
Kordjazi Z, Farhangi M, Larijani M. The application of the surplus production model (SPM) for estimating maximum sustainable yield (MSY) for Cyprinus carpio in the southeastern Caspian Sea for Cyprinus carpio in the southeastern Caspian Sea. JAIR 2023; 11 (4) :32-45 URL: http://jair.gonbad.ac.ir/article-1-887-fa.html
کردجزی ضیاء، فرهنگی محمد، لاریجانی محمد. کاربرد مدل تولید مازاد برای برآورد حداکثر تولید پایدار ماهی کپور معمولی در جنوب شرقی دریای خزر- استان گلستان. نشریه علمی پژوهشی پژوهشهای ماهی شناسی کاربردی. 1402; 11 (4) :32-45